In de reeks gesprekken met medewerkers van Van Ede & Partners spreek ik vandaag Leo Zwart, psycholoog en consulent van de vestiging in Den Haag. Leo studeerde psychologie en werkte als begeleider van veranderingsprocessen binnen onderwijsorganisaties. Hij was coach van directeuren en docenten binnen het basis- en voortgezet onderwijs en mediator bij spanningen en conflicten binnen onderwijsorganisaties.
Hij is als kinder- en jeugdpsycholoog ervaren in het onderzoeken van kinderen met leer- en gedragsproblemen. Inmiddels is Leo al meer dan dertig jaar verbonden aan Van Ede & Partners als psycholoog en consulent.

Waarom ben jij verbonden aan Van Ede & Partners, wat is jouw drijfveer?

Leo: In mijn werk als onderzoeker van leer- en gedragsproblemen bij kinderen vond ik het mooi om iets voor ze te kunnen betekenen. Geleidelijk aan is dat overgegaan in het werken met volwassenen. Het gedrag van mensen, wat hen bezighoudt, wat hun drijfveren en hun angsten zijn. Dan soort vraagstukken boeien mij.

Bij Van Ede & Partners is het iedere dag weer een feest cliënten te begeleiden bij vergroten van zelfinzicht en te zien dat ze weer met vertrouwen de arbeidsmarkt op gaan. Het is mooi om iets voor ze te kunnen betekenen tijdens hun zoektocht. Dat is wat mij drijft, dat is waardevol voor mij. Mensen staan centraal in mijn leven, vroeger de kinderen en nu volwassenen.

Wat is jouw rol binnen van Ede & Partners Den Haag?

Ik ben verbonden aan Van Ede & Partners als psycholoog en consulent. Eerst in Rotterdam en later in Den Haag, waar ik samen met Huib Bartels ook de directie vorm. Wij bezoeken de bedrijven om contacten met onze opdrachtgevers te onderhouden. Wij doen ook de intakegesprekken met cliënten. Intern ben ik ook verantwoordelijk voor het houden van Stand-van-Zaken gesprekken met de consulenten, om de begeleidingstrajecten van onze cliënten goed te kunnen volgen.  Daarnaast begeleid ik zelf ook cliënten als consulent.

De “hartlijn”

In eerste instantie voeren we intakegesprekken met oriëntanten. We bekijken dan hoe mensen hier binnenkomen. Wat is hun achtergrond? Wat is er gebeurd? Waaraan hebben ze behoefte? Vaak zijn het mensen die de dupe zijn geworden van een reorganisatie. Maar er komen ook mensen binnen die uit de “hartlijn” zijn geraakt. Dat is de lijn die wordt gevormd door wat je drijft, je motiveert, daar begint het allemaal mee. Dat moet in overeenstemming zijn met je talenten en dat moet kloppen met het werk dat je doet. Als je in die lijn blijft, dan houd je de energie vast en ga je fluitend naar je werk.

Ondernemen met je talenten

Wij adviseren onze cliënten te ondernemen met hun talenten en te onderzoeken wat hen motiveert. We zien hier vaak mensen binnenkomen, die uit de “hartlijn” zijn geraakt. Dan zijn ze al een tijdje energie aan het verliezen.  In de gesprekken met cliënten kijken we terug en wordt het vaak duidelijk, dat zij eerder hadden moeten weggaan bij hun werkgever, dat ze niet het juiste werk doen of dat ze niet passen binnen de bedrijfscultuur. Dat is soms best confronterend. Bij Van Ede zeggen we: ‘Alleen door kleur te bekennen kom je binnen’, met andere woorden je moet wel naar jezelf durven kijken om er achter te komen wat voor jou de juiste kleur is en wat je nodig hebt om je talent goed in te kunnen zetten.

De regie in eigen hand nemen

Wat wij in de kern doen, is cliënten weer in hun kracht zetten, hen bewust maken van hun talenten en het zelfvertrouwen vergroten of terugvinden. We stimuleren cliënten zelf de regie te nemen in hun leven. Niet overwegend handelen naar de verwachtingen van hun omgeving. Ze moeten zelf meer de “maat” durven zijn. Mensen zijn gevoelig voor wat anderen van hen vinden en gaan gedrag vertonen dat niet goed voor hen is. Ze gaan zich te veel schikken naar wat ‘moet.’ Naar de verwachtingen van anderen en naar hun eigen, vaak hoge eisen en verwachtingen. Daardoor voeren ze de druk op en raken tegenwoordig veel mensen burn-out. Dat heeft alles te maken met hoe je in je werk durft te staan. Dat vraagt om vertrouwen op basis van zelfinzicht. Ik zeg vaak tegen mensen: ‘Je mag wel wat milder en makkelijker zijn voor jezelf en niet zo kritisch’.

De rol van de psycholoog

In mijn rol als psycholoog voer ik gesprekken met cliënten nadat ze hun zelfanalyse hebben geschreven. Daarin zit onder andere hun biografie. Hoe zijn ze opgegroeid? Wat zijn hun waarden en normen? Opvattingen die ze van huis hebben meegekregen. Als psycholoog kijk  ik in die gesprekken naar wat hun kracht is, wat hun talenten en drijfveren zijn. Maar ook wat angsten en belemmeringen zijn om dingen niet te doen? Waar is het soms misgegaan? Hoe komt dat? Wat kunnen ze daarvan leren?

De meeste mensen komen hier om weer een baan te vinden of zijn op zoek naar zingeving. Wat wil ik nou eigenlijk graag, waaraan wil ik mij verbinden?  Maar daarnaast kijk ik naar de eventuele aandachtspunten voor de toekomst. Ik noem dat leerdoelen. Wat wil je vanuit het verleden veranderen? Bijvoorbeeld: sommige mensen willen assertiever worden, duidelijkheid scheppen in wat ze vinden, sommige willen zich kwetsbaarder op durven stellen of hun wijze van communiceren verbeteren. Dat doe ik door met cliënten op een open en eerlijke wijze te praten.  Wat ik denk, dat zeg ik ook. Dat gaat altijd in vertrouwen. Ik geef wat ik hoor en zie terug aan de client. Het is uiteraard aan de client om daar wel of niet iets mee te doen. De meesten staan daarvoor open en doen er ook iets mee.

Waarom staan cliënten voor jou open?

Ik stel mezelf kwetsbaar op in die gesprekken. Ik vertel ook vaak wat ik zelf heb meegemaakt en wat ik moeilijk vond. We zeggen bij Van Ede & Partners ‘De cliënt ben jezelf’. Met andere woorden ik heb van de gesprekken in al die jaren veel van mijn cliënten geleerd. Iedereen is natuurlijk anders, maar de patronen van denken en handelen waar mensen in terecht komen zijn vaak vergelijkbaar. Het is voor mij leerzaam en waardevol geweest dat ik inzage heb gehad in de levens van veel cliënten. De inzichten die ik daarmee heb verkregen, geef ik terug aan de cliënt. Ik fungeer dus als een gesprekspartner die zijn inzichten en ervaringen deelt, en zich ook kwetsbaar opstelt. Ik stel kritische vragen, altijd met de bedoeling om helderheid te scheppen en het zelfinzicht van de cliënt te vergroten. Het gaat altijd om samen te kijken hoe de cliënt zich verder kan ontwikkelen.

De match tussen cliënt en consulent

Door de gesprekken over de zelfanalyse leer je de cliënt goed kennen en begrijp je wat hij nodig heeft. Samen met mijn collega Huib bekijken we dan welke consulent daar het beste bij past. We proberen die match zo zorgvuldig mogelijk te maken.  Als de cliënt dat anders ervaart dan stimuleren wij cliënten om dat vooral aan te geven zodat wij een andere, meer geschikte consulent kunnen zoeken. Wij zijn er om de cliënten te helpen en niet andersom. De relatie tussen cliënt en consulent moet goed zijn, er moet vertrouwen zijn. Dat is de beste basis om een traject succesvol te kunnen afronden.

Binnen Van Ede & Partners organiseren wij ook intervisie-sessies met de consulenten. Daarin bespreken we casuïstiek met elkaar om tot nieuwe inzichten te komen. Op deze manier blijven wij ons als consulenten ontwikkelen, waardoor we weer beter onze cliënten kunnen begeleiden.

Haken cliënten ook weleens af na de gesprekken met de psycholoog?

Nee, dat komt eigenlijk niet voor. Wel komt het voor dat ze na de gesprekken die ik als psycholoog met ze heb gevoerd, vragen of ik ook hun consulent wil zijn. Soms doe ik dat, maar in de regel koppel ik de cliënt aan een van mijn collega-consulenten.

Vertel eens een mooie ervaring met een cliënt?

Een van mijn eerste cliënten was een vrouw van in de veertig. Ze werkte voor een organisatie die mensen in nood begeleidt, een organisatie zoals bijvoorbeeld Eurocross. Mensen die vaak onder moeilijke omstandigheden gestrand zijn, meestal in het buitenland. Ze kwam bij Van Ede & Partners in het kader van loopbaanontwikkeling. Ze wist precies wat ze wilde, namelijk een leidinggevende rol in een Ronald McDonald Huis. Ze was onzeker of ze wel leiding kon geven want dat had ze nog nooit gedaan. Tijdens de gesprekken werd echter duidelijk dat ze onder de meest moeilijke omstandigheden beslissingen kon nemen en dingen wist te regelen.

 Ik liet haar inzien dat het begeleiden van gestrande mensen in het buitenland een zekere mate van leiderschap en ondernemendheid vergt. Dat gaf haar zelfvertrouwen. Vervolgens gaf ik haar het advies om een paar Ronald McDonald Huizen te bezoeken en netwerkgesprekken te voeren met de directeur. Ze ging onderzoeken wat er binnen een dergelijke organisatie speelt en wat ervoor nodig is om leiding te kunnen geven. Al heel snel deed zich een vacature voor bij een ziekenhuis in Amsterdam. Daar moest een soort Ronald McDonald Huis worden opgezet. Tijdens het sollicitatiegesprek kon ze er enthousiast over vertellen en werd ze op basis van haar kennis en inzicht aangenomen. Dit maakt duidelijk hoe netwerken de cliënt kan helpen om zich goed voor te bereiden op een sollicitatie. Terugkijkend was de crux dat ze er vertrouwen in kreeg dat ze leiding kon geven in moeilijke situaties.

Heb je een tip voor een potentiële cliënt?

Kijk eens naar de maatschappij wat voor zaken daar spelen en waar jij van denkt dat je er iets mee hebt. Er zijn veel mensen die iets willen doen voor het maatschappelijk nut, bijvoorbeeld in de zorg of het onderwijs. Vaak hebben die mensen daarvoor niet de juiste opleiding. Ik stimuleer hen om te onderzoeken wat er in die sectoren allemaal voor werk is dat wellicht ook past bij hun achtergrond. Zo had ik onlangs iemand die graag iets met kinderen wilde doen, echter zonder specifieke opleiding. Ze kon wel goed regelen en organiseren, hetgeen binnen de jeugdzorg van groot belang is. Ga dan eens praten binnen zo’n sector, ga eens bekijken wat er allemaal te doen is. Waar zitten organisaties mee en waaraan zou jij kunnen bijdragen? Probeer erachter te komen wat je met jouw talent daar kunt doen. Maak de vertaalslag waar organisaties behoefte aan hebben en probeer dat in een aanbod te verwoorden. Veel cliënten vinden dat moeilijk. Wij begeleiden hen in die zoektocht.

Wilt u meer weten over Leo Zwart en zijn werk bij Van Ede & Partners? Klik dan hier!