Nu zijn er boekjes die het antwoord wel voor je hebben: ‘gewoon doen wat je leuk vindt’ of ‘je passie volgen'! Alleen, helpen deze adviezen je verder? Als ik doe wat ik leuk vind, ga ik een biertje drinken met vrienden, hardlopen met m’n hond of pianospelen. Ik kan daar oprecht van genieten maar qua verdienmodel stelt het niet veel voor. Zo speel ik best aardig piano maar helaas niet goed genoeg om m’n brood mee te verdienen. Daarbij komt: iets leuks doen gaat meestal om bevrediging in het moment; als je nadenkt over de voor jou goede loopbaankoers, gaat het ook en vooral om de lange golf: dat je je met dingen bezighoudt die je leven duurzaam op een hoger plan tillen.
En dan die passie. Het concept werd vanaf het midden van de jaren ‘90 populair. Wat het precies is weet niemand, wel dat het reuze belangrijk is om het te vinden. Alleen, daar zitten wat haken en ogen aan: je passie vinden veronderstelt in de eerste plaats dat er zoiets als een passie is. Dat die passie ergens in jou verborgen zit en wel zodanig dat je er tot nu toe geen toegang toe had. Je passie zoeken is dus zoiets als schatgraven. Wat nu als je niks vindt? Moet je dan dieper graven / beter je best doen?
Nou misschien wel niet. Dat er een schat ligt is namelijk geen waarheid maar een aanname. En niet eens een sterke aanname. Immers, je leven lang vergaar je inzicht in je voorkeuren en je afkeuren. Als je dan nog nooit gestruikeld zou zijn over zo iets groots en belangrijks als een passie.. is toch onwaarschijnlijk?
Hoe kan het dan dat dat ‘het vinden van je passie’ zo’n overheersende plek in heeft kunnen nemen? Ik denk hierom: we zijn allemaal een beetje jaloers op mensen die zo overduidelijk genieten van wat ze doen. Die energie krijgen van hun werk, die stralen als ze erover vertellen. Dat willen we allemaal wel. Zeker als we zelf een niet zo bijzondere baan hebben.
Maar misschien is passie niet zozeer een interesse of een diep gekoesterde wens die je in jezelf moet ontdekken maar eerder een eigenschap die je in meerdere of mindere mate hebt. Zo is een studievriend van mij bijna voortdurend gepassioneerd over wat hij NU aan het doen is en dat varieert van een nieuw bedachte marketing strategie tot een stoel die hij heeft ontworpen. Passie als zijnskwaliteit zie je ook bij (top)sporters en (top)musici. Ben van den Burg was ooit een fanatiek schaatser en nu een gedreven IT ondernemer (en sprankelend BNR commentator). Jaap van Zweden was een bevlogen 1e violist bij het Concertgebouworkest voordat hij een wereldberoemd (en alweer bevlogen) dirigent werd.
Maar zonder passie kan ook. Een andere vriend van me ziet altijd de betrekkelijkheid der dingen. Of het nu gaat om het winnen van de Lotto of de klimaatverandering. Alles overgiet hij met eenzelfde Stoïcijnse saus. Hij is volstrekt passieloos maar, voor zover ik kan bekijken, zijn beide vrienden even gelukkig: de één met sprankelende dynamiek in z’n leven, de ander in rust en stabiliteit.
Als leuke dingen doen of je passie volgen je niet veel verder helpen in het vinden van je loopbaankoers, wat helpt dan wel? Benjamin Todd richtte met een paar vrienden een bedrijf op dat ‘80.000 hours’ heet (zoveel uren gaan er ongeveer in het werkzame leven van de Westerse mens). Hun centrale gedachte is dat je in je werk gelukkig wordt als je waarde toevoegt aan het leven van anderen. Eigenlijk stellen ze dat onze beginvraag niet moet luiden: ‘wat moet mijn loopbaankoers zijn?’ Maar: ‘wat geeft vervulling aan mijn (werkzame) leven?’
Je kunt het zomaar uit het oog verliezen maar andere mensen helpen, waarde toevoegen aan het leven van anderen is heel vervullend. Het idee is natuurlijk niet nieuw. We zien het terug in alle wereldreligies (‘De ware rijkdom van een mens is het goede dat hij brengt in de wereld (Mohammed), ‘Heb uw naaste lief als uzelf’ (Jezus Christus). Het wordt ook bevestigd door wetenschappelijk onderzoek, onder meer van Martin Seligman, de grondlegger van de Positieve Psychologie. Eenvoudig gezegd: je vindt geluk door anderen gelukkig te maken.
En als je mensen aan het eind van hun carrière de vraag stelt wat ze, achteraf bezien, anders hadden willen doen is dit één van meest gegeven antwoorden: ‘Ik had een grotere bijdrage willen leveren aan de wereld en aan het leven van anderen’.
De vraag is vervolgens wel: welke bijdrage? Hoe wil je worden herinnerd? Wat wil je teweeg hebben gebracht in de levens van anderen? Stel je voor dat je afscheid neemt van je werkende leven en je geeft een afscheidsfeest. In plaats van gewone cadeautjes vertellen alle gasten jou wat je voor hen hebt betekend. Wat wil je dan dat ze zeggen? Als je het antwoord op die vraag hebt, ben je alweer een stuk verder. Nu komt het erop aan een concrete invulling te geven.
Tenslotte. Het werk wat je doet is alleen vervullend als je in staat bent om het goed te doen. Niet alleen bepaalt dat de werkelijke waarde die je toevoegt, het is ook een essentiële voorwaarde om er plezier aan te kunnen beleven.
We noemen dit Meesterschap. Essentieel maar hier en daar ook uit het zicht geraakt. Natuurlijk beseffen we wel dat als je een succesvol musicus wilt zijn, je niet alleen getalenteerd moet zijn maar vooral heel veel moet studeren. En dat je als topsporter veel moeten trainen. Maar hoe zit dat bij jezelf? Als je projectmanager bent of online marketeer, of yogaleraar of beleidsmedewerker? Als je vervulling in je werk wilt, wees dan bereid om tijd en geld te investeren om te excelleren. De opbrengst is er ook. Los van werkplezier en echt waarde toevoegen zorgt Meesterschap ervoor dat je onafhankelijk bent van de organisatie waarin je werkt. Daarom kun je aan Meesterschap meer zekerheid ontlenen dan je ooit zou kunnen aan een ‘vaste’ baan.
Nu ik deze blog bijna af heb, valt het me op dat veel van de inzichten die ik beschrijf eigenlijk al diep geworteld zijn in de culturele tradities over de hele wereld. Wat is het dat we kwijt zijn geraakt dat we nu op zoek moeten naar antwoorden die onze voorouders al lang kenden?
Wie of wat heeft ons wijsgemaakt dat we gelukkig worden als we heel veel geld verdienen (los van wat we doen) of door de hele dag te doen wat ‘we leuk vinden’?
Maar de samenleving kantelt. Ik zie het bij mijn cliënten en bij m’n kinderen. Ze zijn eager om te (her)ontdekken wat er nodig is voor een vervullende carrière. Ik ben er blij om.
Heb je vragen?
Maak een vrijblijvende afspraakHans Boer
Is werkzaam bij: