Vorige week hebben we het gehad over waar het nou eigenlijk om gaat in een loopbaan. Vandaag ga ik het hebben over de weg van ontslag naar een nieuw lonkend perspectief. Wat kunnen we bijvoorbeeld leren uit het verhaal van mijn cliënte Brenda. 

Per jaar verliezen meer dan 200.000 mensen onvrijwillig hun baan. In 2020 waren dat er nog veel meer. En wie weet wat 2021 gaat brengen. Ontslag gaat je niet in je kouwe kleren zitten. Waarom is dat eigenlijk?  

Wat maakt ontslag zo pijnlijk? 

Brenda is 44 en een succesvol marketing manager in de retail. Ze liep al een jaar rond met het idee op zoek te gaan naar een nieuwe baan (te weinig uitdaging en plezier, niet zo veel groeimogelijkheden, dat soort dingen). Ze had net besloten dat ze over een maand haar baan zou opzeggen. En toen, tijdens een gesprek met haar baas, zei hij dat hij afscheid van haar wilde nemen.  

Brenda was ‘flabbergasted’. Het voelde als een klap in haar gezicht. De organisatie, zei haar baas, was haar zeer erkentelijk voor haar inspanningen. Het was alleen tijd voor een frisse wind op marketing gebied. Vandaar. En hij dacht ook wel dat Brenda aan iets nieuws toe zou zijn. Ze wilden graag respectvol afscheid nemen. Bovenop de transitievergoeding kreeg ze een loopbaantraject.   

Het beste wat je kunt doen is je emoties accepteren in het vertrouwen dat de pijn slijt.

En dus zat ik met Brenda aan tafel. Ze was nog steeds ontdaan. En tegelijk snapte ze zichzelf niet. Hoe kon ze zo ontdaan zijn terwijl zij zelf al een jaar weg wilde?! Het werd voor Brenda pas duidelijk wat er aan de hand was toen we spraken over hoe verschillend het zou zijn geweest als zij zelf de regie had gehad over haar vertrek. Daarmee legden we in ieder geval een deel van de puzzel: haar was die regie ontnomen en dat voelde extra vervelend. Ze vond het al moeilijk om afscheid te nemen van haar vertrouwde omgeving: haar werk, collega’s en klanten. Maar op deze manier was het wel een heel treurig afscheid.  

Dat is allemaal waar, maar Brenda en ik stelden ook vast dat dit niet het enige kon zijn waardoor ze zo van de kaart was. Het probleem zat dieper: als je wordt ontslagen leidt dat tot gevoelens van falen en het besef dat je afgewezen bent. Tegen die cocktail is niemand goed opgewassen. Falen is al vervelend, maar als het zo erg is dat je ‘uit de groep wordt gegooid’, dan ben je pas echt in gevaar! Het besef dat we anderen nodig hebben zit heel diep. Dat die anderen vinden dat ze heel goed zonder ons kunnen, is pijnlijk. Niet voor niets vertellen veel van mijn cliënten dat ze zich na hun ontslag alleen en kwetsbaar voelen. En zo voelde Brenda zich ook. 

Voor veel van mijn cliënten (vaak leidinggevenden) is ontslag ook een verwarrende ervaring. Dat komt omdat ze gewend zijn dat er voortdurend wordt gereorganiseerd en dat medewerkers worden ontslagen. Ze weten dat het erbij hoort en dat het doorgaans niet persoonlijk is. Alleen helpen die fijne rationele overwegingen geen klap als ontslag henzelf overkomt. De pijn van ontslag krijg je niet weg door er veel over na te denken en verklaringen te zoeken. De pijn van ontslag zit namelijk niet in je hoofd maar in je hart!  

Het beste wat je kunt doen is je emoties accepteren. Accepteren dat je door een wonderlijke achtbaan gaat van verdriet, woede, opluchting, frustratie en angst. In het vertrouwen dat de pijn van het verlies slijt. Want dat is bijna altijd zo.    

Je aanbod naar de markt is de heilige graal die je moet vinden 

Ok, daar sta je dan. Baan kwijt en op zoek naar wat nieuws. Hoe pak je dat aan? Laten we van achteren naar voren werken. Als je met succes de markt op wil, zul je moeten beschikken over een goed verhaal. Een verhaal waaruit zonneklaar blijkt wat jouw toegevoegde waarde is voor de organisatie waar je solliciteert. Voor alle duidelijkheid: je verhaal is NIET je CV. Je CV is je gestolde verleden, je aanbod is je belofte voor de toekomst. En dat laatste is natuurlijk het meest interessant voor je gesprekspartner. Dat CV met die wapenfeiten is er voor om je verhaal te onderbouwen.  

Hoe stel je je aanbod vast? Door het integreren van je talenten, je drijfveren, je verlangen en je kennis & ervaring. Het is niet voldoende om lijstjes maken met zoiets als: wat kan ik, wat wil ik, wie ben ik enzovoort. Want met die lijstjes kun je niet aankomen tijdens een netwerk- of sollicitatiegesprek. De kunst is dus om al die inzichten te integreren tot één verhaal, concreet en duidelijk. Een verhaal waaruit blijkt wat jij komt brengen, wat jij toevoegt, welk verschil jij kunt maken. Een verhaal wat authentiek is dus van zowel het hoofd als het hart. Zo’n verhaal overtuigt!  

Je begint met de vraag: hoe wil ik herinnerd worden? 

En het begint ermee dat je bedenkt wat je verlangen is. Waar ben je op uit? Dat is nog niet zo simpel maar ook hier helpt het om van achteren naar voren te werken. Je begint dan met de vraag: hoe wil ik herinnerd worden? Stel je voor dat je je 80e verjaardag viert. Allerlei mensen komen je feliciteren. Mensen met wie jij hebt gewerkt. In plaats van cadeautjes brengen ze iets ander voor je mee. Ze vertellen wat jij voor hen hebt betekent. Als collega of als baas of als medewerker. Wat wil je dan dat ze zeggen? Hoe wil je dat ze je herinneren?  

Als je daar een antwoord op hebt, ben je al een heel eind op dreef. Als je bij dit basis-ingrediënt toevoegt, inzicht in je talenten (waar ben ik van nature briljant in?), inzicht in je drijfveren (waar krijg ik energie van?) en als je in kaart brengt wat jouw kennis en ervaring omvatten, dan ben je klaar voor de hinkstapsprong: de ingrediënten integreren tot één verhaal voor de markt. Dat is ook een magisch moment: zo heb je losse opsommingen en dan ineens ontvouwt zich een verhaal. Dat vind ik altijd een fantastisch moment: je ziet hoe iemand groeit, meer ruimte inneemt, de ruimte die hem of haar toekomt.  

Wat kun je met een aanbod? Eerder zei ik al dat het een verhaal is dat overtuigt en dat is natuurlijk het belangrijkst. Maar het biedt meer: allereerst wijst het je de weg: waar in de markt moet ik gaan praten en waar kan ik beter wegblijven? En verder werkt het als een hygiëne filter: het helpt je enorm om te kunnen bepalen of de organisatie waarmee je in gesprek bent ook iets voor jou is! Hoe gaan mensen daar met elkaar om? Past de bedrijfscultuur wel bij je? Omdat je je aanbod helder hebt, kun je ook de juiste, kritische vragen stellen om erachter te komen of de biotoop waarin je terecht komt er wel één is waarin jij gedijt. En dat is reuze belangrijk. Want de biotoop waar je terecht komt is net zo belangrijk als de inhoud van de baan. In de volgende blog gaat het (onder andere) daarover.  

Meer loopbaanlessen lezen? 

Aflevering 1/4 - Waar gaat het eigenlijk om in een loopbaan?

Aflevering 3/4 - Hoe vind ik een volgende baan die bij me past?!

Aflevering 4/4 - Wat maakt dat je aantrekkelijk bent op de arbeidsmarkt?