Mijn cliënten zijn mijn beste leermeesters. Daarom draag ik deze serie blogs op aan Rob, Brenda, Floris, Noor, Willem en Charlotte. En al die andere mensen met een loopbaanvraag die ik de afgelopen jaren heb gesproken. Loopbaanvraagstukken zijn voor iedereen net even anders, tegelijk is er ook een gemeenschappelijke noemer. Elke cliënt die ik spreek staat op zijn of haar manier op een kruispunt in leven en werk. Er moet een nieuwe richting gekozen worden. Die situatie leidt tot individuele maar ook gemeenschappelijke bewegingen in wat er echt toe doet en wat je verder helpt! Daarover gaan deze blogs de vier weken. 

Een loopbaanvraag komt nooit alleen. 

Toen ik een jaar of 15 geleden begon met mijn werk als loopbaancoach dacht ik dat het vooral zou gaan over loopbaanvragen. Zoals een nieuwe baan vinden die beter bij je verleden van de wens gewoon 'iets heel anders te gaan doen'. Vragen over hoe je de arbeidsmarkt moet bewerken: netwerken en solliciteren en dat soort dingen.  

De praktijk bleek wat anders te liggen. Ik kwam erachter dat een loopbaanvraag wel de start was voor eerste gesprek maar dat die vraag vaak niet op zichzelf staat. Mensen die ik in de loop van de jaren heb gesproken komen niet met één, maar gesproken in de loop van drie vragen. Die over het werk begint eerst maar de twee andere vragen die volgen zijn zelfs belangrijk: de eerste gaat over zingeving en de tweede gaat over persoonlijke groei.   

Werk, zingeving en persoonlijke groei komen niet voor niks samen aan bod: ze horen bij elkaar.  

Werken doe je een behoorlijk deel van je leven en dat hou je niet vol als je niet gelooft in wat je doet. Dat al die uren die je werkend doorbrengt je niet alleen een inkomen verschaffen, maar echt ergens toe dienen. Wat dat dan ook moge zijn. Die zingevingsvraag wordt belangrijker naarmate je carrière vordert. In het begin ben je toch vooral aan het leren hoe je moet werken. Dat leer je (wonderlijk genoeg) niet tijdens je studie. En in het begin van je loopbaan zijn er zoveel nieuwe uitdagingen en ervaringen dat de zingevingsvraag ondergesneeuwd raakt. Maar op een bepaald moment kijk je weer nuchter om je heen, ben je al wat uitgeleerd en uitgekeken op wat je doet en dan ga je je afvragen: 'waarom doe ik dit werk eigenlijk?' Daarover verderop meer.   

De vraag over persoonlijke groei is er ook niet toevallig. Dit thema is zowat het belangrijkste van onze tijd. Niet alleen voor wat betreft werk, maar zeker óók voor wat betreft werk. Persoonlijke groei is nodig om opgewassen te zijn tegen de eisen die je werk stelt (en sowieso het leven stelt). En dan gaat het niet om de inhoud van het werk maar om ‘alle gedoe’ eromheen.  Ik heb in mijn praktijk gemerkt dat zeker de helft van mijn cliënten worstelt met de vraag: ‘Hoe kan ik me op een gezondere manier tot mijn werk verhouden?’ 

Bijvoorbeeld een betere balans vinden tussen werk en privé.  En ook dat je op je werk grenzen kan aangeven: ‘NEE’ durft te zeggen en dat je leert het politieke spel te spelen (dat er nu eenmaal is in organisaties) zonder dat je jezelf verloochent. Er zijn nogal wat thema’s rond persoonlijke groei.  

Persoonlijke groei heeft als doel je werk meester te zijn in plaats dat je er een slaaf van bent.  

Van betekenis willen zijn en persoonlijke ontwikkeling zijn dus nauw verbonden met vragen over werk. Je kunt het ook omdraaien. Als je overweegt een loopbaancoaching traject te gaan volgen, geef dan ook aandacht aan zingeving en persoonlijke groei! En als je zo’n traject gaat volgen dan is dit een goeie vraag om mee te beginnen: 'Wat is eigenlijk het belangrijkste in het werk wat ik doe?' 

Het belangrijkste in je werk  

Waar gaat het om in je werk? Je zou misschien denken dat iedereen daar z’n eigen antwoord op heeft. Dat is ook wel zo, maar tegelijkertijd lijken die antwoorden best veel op elkaar. Sterker nog, de antwoorden kruipen naar elkaar toe naarmate je verder in je carrière komt.  

Waar het op neer komt is dit: mensen willen, ook in hun werk, van betekenis zijn, ertoe doen! Niets ergers dan een bullshit baan (een term die gemunt is door de antropoloog David Graeber). Je hebt een bullshit baan als je vindt dat het werk wat je doet geen enkele waarde toevoegt. Als het werk niet werd gedaan zou niemand daar wat van merken! Sandra had zo’n baan: Ze vulde (digitale) formulieren in voor uitkeringsgerechtigden. Nuttig, in theorie. Met de gegevens werd alleen niets gedaan. Jan-Kees bedacht creatieve PR campagnes. Daar was alleen al twee jaar lang geen budget voor….   

Schattingen van het percentage bullshitbanen lopen uiteen van 10% tot wel 40%. 

Aan de andere kant van het spectrum staan de banen waarvan de betekenis buiten kijf is. Veel banen in de directe zorg, in het onderwijs, in de duurzaamheidssector. Banen met een overduidelijk ‘purpose’. En in die richting moet je het zoeken als je wilt weten waar het om draait in je dagelijks werk.   

Want de meeste vervulling ontleen je aan je werk als het van betekenis is voor het leven van anderen. Ik vind dat zelf wel een beetje ‘verheven’ klinken maar het klopt echt. Uit ‘geluksonderzoek’ blijkt dat je gelukkig wordt door waarde toe te voegen aan het leven van andere mensen. Dat kan op veel manieren. Door mooie dingen te ontwerpen of te maken waar andere mensen blij van worden, door schilderijen te maken of anderen leren hoe ze dat moeten doen. Maar net zo goed door woonwijken veilig te maken en schoon te houden of taartjes te bakken, kroegbaas te zijn of dominee. Wat je ook doet, het belangrijkste is dat jijzelf een bevredigend antwoord hebt op de vragen: waar doe ik dit eigenlijk voor en voor wie doe ik dit?   

En hoe zit het dan met passie? Was dat niet het allerbelangrijkste, je passie vinden? Nou, het is fijn als je een gepassioneerd mens bent want die passie is brandstof om werk te doen waar je helemaal blij van wordt. Alleen is niet iedereen van nature gepassioneerd. En op een theelichtje bak je nu eenmaal geen oliebollen (je kunt er wel een pot thee op trekken…). Dus, als je geen gepassioneerd mens bent en nooit bent geweest, is het misschien maar wijzer om niet naar die passie te zoeken. De kans is groot dat je niks vind. Een cliënt van mij, Peter, is werktuigbouwkundige. Hij is blij dat hij verlost is van dat dwingende zoeken naar zijn passie. Hij maakt volstrekt rustige, rationele keuzes en zoekt werk in de sector van de energietransitie. Resteert de praktische vraag: hoe kom je er achter wat voor  jou  de manier is om waarde toe te voegen, van betekenis te zijn? Vervulling te vinden in je werk ? Over dit probleem schrijf ik in een volgend blog.   

Aflevering 2/4: De weg van ontslag naar een nieuw lang perspectief

Aflevering 3/4 - Hoe vind ik een volgende baan die bij mij verleden?!

Aflevering 4/4 - Wat maakt dat je aantrekkelijk bent op de arbeidsmarkt?